س 1609: در بعضى از کارخانهها اقدام به ترکیب و ساخت وسایل از قطعات مختلفى که در کارخانههاى دیگر ساخته شدهاند، نموده و به اسم محصول یکى از دولتهاى معروف خارجى براى فروش به بازار عرضه مىکنند، آیا عمل مذکور غشّ و تدلیس محسوب مىشود؟ و بر فرض که اینگونه باشد، آیا در صورت جهل مشترى به موضوع، معاملهاى که بر روى این وسایل صورت گرفته، صحیح است یا باطل؟
اگر داخلى یا خارجى بودن قطعههاى مزبور و یا خود آن وسیله با مشاهده براى مشترى قابل شناسایى و تمیز باشند، بر ترکیب و ساخت آنها عنوان تقلّب و تدلیس صدق نمىکند ولى اعلان و اخبار خلافِ واقع راجع به آنها کذب و حرام است و اگر بیع بر کالاى مذکور با وصفى که مخالف واقع است صورت بگیرد، معامله صحیح است لیکن اگر مشترى بعد از آن از واقعیت امر مطلّع شود، اختیار فسخ خواهد داشت.
س 1610: آیا جایز است صاحبان کارخانهها و فروشگاهها حروف خارجى بر تابلوهاى فروشگاههاى خود بنویسند؟ و یا براى جلب توجه مشتریان و خریداران بر روى لباسهاى کودکان، حروف و تصاویر خارجى چاپ کنند؟
اگر به قصد فریب و گول زدن مشترى نباشد و ترویج فرهنگ بیگانه نیز به حساب نیاید، اشکال ندارد ولى مراعات قوانین جمهورى اسلامى لازم است.
س 1611: تقلّب و دروغ و فریب در معامله با غیر مسلمانان براى دستیابى به فائده مالى یا علمى بیشتر (درصورتى که متوجه نباشند) چه حکمى دارد؟
دروغ و فریب و تقلّب در معاملات جایز نیست، هر چند طرف مقابل غیرمسلمان باشد.
س 1612: گرفتن چه مقدار سود در فروش کالا مجاز است؟
سود گرفتن حدّ معیّنى ندارد، بنابراین تا وقتى که به حدّ اجحاف نرسیده و بر خلاف مقرّرات دولت هم نباشد، اشکال ندارد، ولى افضل بلکه مستحب آن است که فروشنده به آن مقدار سودى که هزینههایش رإ؛ژط«««««««««« تأمین مىکند، اکتفا نماید.
س 1613: شخصى اقدام به فروش آبِتحت مالکیت خود به اشخاص متعدد با قیمتهاى مختلف نموده است، مثلا قسمتى از آن را به فردى به قیمت ده هزارتومان فروخته و قسمت دیگر به همان مقدار را به فرد دیگرى به قیمت پانزده هزار تومان فروخته است با توجه به اینکه همه آنها از یک قنات یا چاه هستند، آیا ما حق اعتراض به تفاوت قیمت آبها را داریم؟
اگر فروشنده، مالک آب و یا شرعا نسبت به آن ذیحق باشد، دیگران حق اعتراض به تفاوت قیمتها را ندارند.
س 1614: اگر کالایى را از یک شرکت تعاونى به قیمت دولتى که کمتر از قیمت آن در بازار آزاد است، خریدارى کنم، آیا جایز است این کالا را در بازار آزاد به قیمتى بیشتر از قیمت خرید حتّى سه برابر آن، به فروش برسانم؟
در صورتى که فروش آن از طرف دولت ممنوع نباشد و افزایش قیمت آن هم به حدّ اجحاف به مشترى نرسد، اشکال ندارد.
س 1615: اینجانب از تولید کنندگان وسایل الکترونیکى هستم، آیا جایز است آنها را به هر قیمتى که مىخواهم و بازار عرضه و تقاضا، آن را قبول مىکند، بفروشم؟
فروش کالایى که قیمت معیّنى از طرف دولت ندارد، به قیمتى که مورد توافق خریدار و فروشنده است و اجحاف به خریدار هم نباشد، اشکال ندارد.
س 1616: سرمایهدارى از نظر اسلام چه حکمى دارد و حدود آن کدام است؟ آیا امکان دارد فردى با وجود پرداخت حقوق فقرا و مساکین بسیار ثروتمند شود؟ و آیا مبارزه اسلام با سرمایهدارى، فقط شامل افرادى مىشود که خمس و زکات نمىدهند یا اینکه شامل مسلمانانى که خمس و زکات مىدهند، هم مىشود؟ و آیااصولا ممکن است انسان با پرداخت حقوق شرعى اموالش، به اوج ثروت برسد؟
حقوق شرعى متعلّق به اموال ثروتمندان، منحصر به خمس و زکات نیست و اسلام نیز مخالف افزایش ثروت نیست به شرطى که جمع آورى مال از راههاى مشروع صورت بگیرد و فرد هم ملتزم به پرداخت همه حقوق متعلّق به اموالش باشد و آن را در راههایى که شرعا حلال و به نفع اسلام و مسلمین هستند، بکار بگیرد و اشکال ندارد که انسان با رعایت این امور به ثروت بالائى دست یابد.
س 1617: نزد ما متعارف است که شخصى فرد دیگرى را مکلّف به خرید ماشینى براى او کند و وى هم ماشین را مثلا به قیمت یک میلیون تومان بخرد، سپس به آن شخص مىگوید که ماشین را به قیمت یک میلیون و صد هزار تومان خریده است و آن مقدار زیادى را در برابر کوشش و زحمتى که براى خرید ماشین کشیده است در نظر مىگیرد، آیا این معامله صحیح است؟
اگر از طرف فرد دیگرى، وکیل در خرید ماشین براى او باشد، در اینصورت خرید ماشین به قیمت مورد معامله براى موکّل واقع مىشود و وکیل حق ندارد مبلغ بیشترى را از او مطالبه کند. بله، مىتواند براى وکالت خود، مطالبه اجرت نماید، ولى اگر ماشین را براى خودش خریده باشد و سپس بخواهد آن را به فردى که به او توصیه خرید ماشین نموده بود بفروشد، مىتواند به قیمتى که بر آن توافق مىکنند به او بفروشد و جایز نیست نسبت به قیمت خرید ماشین دروغ بگوید، اگر چه دروغ گفتن معامله را باطل نمىکند.
س 1618: بعضى از برادران در تعمیرگاههاى ماشین کار مىکنند، گاهى فروشندگان ماشین به آنان مراجعه کرده و درخواست تعمیر سطحى ماشین خود را مىکنند تا هزینه کمترى داشته باشد، به این گمان که سالم بودن ظاهر ماشین براى فروش به مشترى کافى است، آیا اقدام به انجام آن کار توسط تعمیرکاران جایز است؟
اگر منجر به تدلیس شود و تعمیرکار بداند که صاحب ماشین آن را از مشترى مخفى مىکند، جایز نیست.
پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) - مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی
